ในนิทานชาดกทั้ง 547 เรื่อง มีอยู่ 10 เรื่องที่เป็นที่รู้จักกันดีว่ามีความสำคัญยิ่ง นั่นคือ ทศชาติชาดก
ทศชาติชาดก คือชาดกอันกล่าวถึงการบำเพ็ญบารมีอันยิ่งใหญ่ 10 ชาติสุดท้าย ก่อนชาติที่เจ้าชายสิทธัตถะตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ทั้ง 10 เรื่องนั้นได้แก่
1. เตมียชาดก : บำเพ็ญเนกขัมมบารมี
2. มหาชนกชาดก : บำเพ็ญวิริยบารมี
3. สุวรรณสามชาดก : บำเพ็ญเมตตาบารมี
4. เนมิราชชาดก : บำเพ็ญอธิษฐานบารมี
5. มโหสถชาดก : บำเพ็ญปัญญาบารมี
6. ภูริทัตชาดก : บำเพ็ญศีลบารมี
7. จันทชาดก : บำเพ็ญขันติบารมี
8. นารทชาดก : บำเพ็ญอุเบกขาบารมี
9. วิธุรชาดก : บำเพ็ญสัจจบารมี
10. เวสสันดรชาดก : บำเพ็ญทานบารมี
โดยเรื่องราวในชาติที่ 1 เตมียชาดก เล่าถึงเมื่อครั้งที่พระโพธิสัตว์เสวยพระชาติเป็นพระเตมีย์ พระราชโอรสของพระเจ้ากาสิกราช และพระมเหสีจันทาเทวีแห่งกรุงพาราณสี
วันหนึ่ง ครั้งยังเป็นทารก พระเตมีย์นั่งอยู่บนตักของพระเจ้ากาสิกราช ในขณะที่พระบิดากำลังพิพากษาโทษของโจรสี่คน ซึ่งทุกคนล้วนได้รับโทษอันทรมานแสนสาหัส
พระเตมีย์ได้ระลึกถึงอดีตชาติเมื่อครั้งเป็นกษัตริย์ ว่าเคยตัดสินโทษร้ายแรงเช่นเดียวกับพระบิดาของตน ก็รู้สึกสังเวชใจ ไม่ปรารถนาจะสืบทอดราชสมบัติเพื่อจะได้ไม่ต้องสร้างเวรกรรมทำบาปต่อไปอีก จึงแสร้งทำเป็นคนพิการง่อยเปลี้ย หูหนวก เป็นใบ้ ไม่ยอมขยับร่างกายใดๆ ด้วยความอดทนและมุ่งมั่น
แม้ในภายหลังจะถูกพระบิดาทดสอบด้วยวิธีการต่างๆ ให้ต้องทนทุกข์ทรมานแสนสาหัสเป็นเวลาหลายปีก็ตาม
พระเจ้ากาสิกราชมีวิธีทดสอบพระเตมีย์อย่างไร และพระเตมีย์จะสามารถอดทน อดกลั้น ฝ่าฟันอุปสรรคจนสำเร็จผลตามที่ตั้งใจไว้ได้หรือไม่
อ่านทศชาติชาดก เรื่องพระเตมีย์ และเรื่องพระมหาชนก โดยละเอียดได้ในหนังสือ พระเตมีย์และพระมหาชนก
เรื่องสุวรรณสาม และเรื่องพระมโหสถ ในหนังสือ พระพุทธเจ้า พุทธปัญญาและชาดก
